The Legend of Locomotive of Siam

ผมเกิด และเติบโตในสังคมของ "คนรถไฟ" เมื่อเริ่มลืมตามองโลก ก็เห็นรถจักรไอน้ำ...เสียง ฉึกฉั่ก ๆ ๆ พร้อมไอน้ำพวยพุ่งขาวโพลน ดูมีชีวิตชีวา มันทำให้รู้สึกว่า รถจักรไอน้ำพวกนี้มันมีชีวิต
นอกจากผูกพันกับความรู้สึกที่มีต่อรถจักรไอน้ำ ในวัยเด็กแล้ว รถจักรไอน้ำ ในฐานะของการรถไฟแห่งประเทศไทย ได้มีส่วนช่วยให้ผมและครอบครัว ได้อาศัยเงินในการยังชีพ...เติบโตและร่ำเรียนหนังสือมา ด้วยความสำนึกในบุญคุณของรถไฟ

หาดใหญ่ นับเป็นอีกหนึ่งชุมทางรถไฟที่มีความสำคัญในแง่ประวัติศาสตร์ สำหรับความก้าวหน้าของรถไฟไทย

ความเป็นชุมทางหาดใหญ่ในอดีตคือศูนย์กลางในการนำพาผู้คนเพื่อเดินทางไปสู่จุดหมายที่แตกต่าง
เส้นทางสายตะวันออกเฉียงเหนือ มุ่งสู่ตัวจังหวัด สงขลา ระยะทางเกือบ 30 กิโลเมตร

เส้นทางสายใต้มุ่งสุดถึงด้ามขวานไทยที่ อ.สุไหงโกลก
เส้นทางสายตะวันตกเฉียงใต้ ไปสุดที่ อ.ปาดังเบซาร์ ติดชายแดนประเทศมาเลเซีย
เส้นทางสายเหนือ คือเส้นทางที่ยาวที่สุดคือปลายทาง กรุงเทพ เมืองฟ้าอมร

สี่สิบกว่าปีที่ผ่านมา...รถจักรไอน้ำนั้น คือความยิ่งใหญ่ คือพาหนะอันเกรียงไกร และแน่นอนมันคือ ยานพาหนะทางบกที่มีสนนราคาค่าตัวแพงที่สุด ในขณะตัวมันเองกลับไม่เคยเกี่ยงงอนว่าลูกค้าที่เข้ามาอาศัยใช้ประโยชน์ จะเป็นผู้รากหมากดี มีกิน หรือ แทบจะไม่มีกิน ทุกคนต่างล้วนมีสิทธิในการเดินทางร่วมขบวนกันได้อย่างถึงที่หมายพร้อม ๆ กัน แม้จะต่างสถานะที่นั่งในขบวนอยู่บ้างตามฐานานุรูป
แนวรางเหล็กสองเส้นที่ตีคู่ขนานกันไป คือทางเดินของรถไฟ ด้วยระยะห่างกันแต่ละเส้น 1 เมตร แม้จะเล็กไปซักนิดสำหรับการทรงตัวในการทำความเร็วของรถจักร ทว่าในมุมมองของ คนชอบการเดินทางแล้วละก้อ นี่ละคือสุดยอดปรารถนาอีกชนิดหนึ่ง สำหรับการเติมเติมความสุขที่หมายถึง "การเดินทาง" มิใช่ ที่ "จุดหมายของการเดินทาง"

รถจักรไอน้ำนั้นเข้ามาสู่เมืองไทย ในแผ่นดินพระพุทธเจ้าหลวง นับแต่ปี พ.ศ.2436 – 2439 เมื่อแรกเริ่มจำนวน 8 คัน และหลังมีการเปลี่ยนแปลงขนาดความกว้างของรางให้เหลือเพียง 1 เมตรทั่วประเทศ จึงเริ่มทะยอยนำเข้ารถจักรไอน้ำจากต่างประเทศเข้ามาอีกหลายคน เช่นพวกรถจักรไอน้ำ แปซิฟิก,มิกาโด,คอนโซลิเดชั่น,การัตต์

การพิจารณาเลือกใช้รถจักรไอน้ำแต่ละชนิดนั้น ขึ้นอยู่กับความจำเป็นที่เกี่ยวข้องกับ การใช้งาน หรือกำลังลากจูง บางชนิดใช้สำหรับลากจูงสินค้าในพื้นที่เขาสูง บางชนิดวิ่งในทางราบเพื่อรับส่งเฉพาะผู้โดยสาร ฯลฯ สนนราคาค่าตัวของหัวรถจักรแต่ชนิดจึงแตกต่างกันไป
แต่อย่างไรก็ตามผลในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ทำให้บ้านเมืองสยาม ถูกโจมตีจากทหารฝ่ายพันธมิตรอย่างหนัก รถจักรไอน้ำและรถพ่วงหลายชนิด หลายคันถูกทำลายไปในช่วงเหตุการณ์นี้เสียมากมาย จนช่วงท้ายสงคราม เราจึงได้รับรถจักรไอน้ำรุ่นตกค้างสงคราม ทั้งจากฝ่ายญี่ปุ่นและพันธมิตร จากมติของสหประชาชาติไว้ใช้งานทดแทนจำนวนที่เสียหายไปจากสภาวะสงคราม

ในระยะเวลาหลังสงครามโลก จึงเป็นก้าวย่างแห่งยุคฟื้นฟูกิจการของการรถไฟ รถจักรไอน้ำอีกหลายรุ่นได้ถูกนำเข้ามาทดแทนรถจักรทีเสียหาย และนับเป็นยุคสำคัญของการเปิดประตูต้อนรับรถจักรไอน้ำใหม่ ๆจากค่ายญี่ปุ่น ไม่ว่าจะเป็น โมกุล มิกาโด,แปซิฟิก ฯลฯ

ความยิ่งใหญ่ของรถจักรไอน้ำในอดีตคงทำให้หลาย ๆ คนที่อายุอานามสี่สิบขึ้นไป คงจำได้ดี เสียงหวูดที่แสบพร่า สองข้างทางฟุ้งไปด้วยไอน้ำในขณะที่รถจักรเริ่มเคลื่อนตัว ภาพเหล่านี้คงเป็นเพียงอดีตที่คงเลือนหายไปพร้อม ๆ กับความทรงจำของคนในวัยเดียวกัน

น่าเสียดายที่ รถจักรไอน้ำส่วนใหญ่แทบทั้งหมด ถูกประมูลส่งขายเป็นเศษเหล็กไร้ค่า เพียงเพราะปัญหาที่มักเอ่ยอ้างว่า งบประมาณไม่พอเพียง ทว่าเมื่อเวลาผ่านไปนานแสนนาน สิ่งที่เป็นตำนานอันทรงคุณค่าอันควรจะอนุรักษ์ไว้ จึงเป็นคำตอบที่ทำให้เราไม่สามารถย้อนกลับไปแก้ไขได้..แต่รำลึกถึงมันได้ด้วยการบอกเล่า ไว้ในความทรงจำ


ที่หน้าสถานีตำรวจรถไฟหาดใหญ่......ภาพของเจ้า 244 รถจักรไอน้ำแปซิฟิค หรือแม้แต่เจ้า 32 โฟร์ วีลเลด สวิทเชอร์ ที่เคยจอดสงบอยู่หน้าสถานีรถไฟ (แต่ดันถูกย้ายไปโชว์อยู่หน้าสถานที่ประหลาด ๆ ) ดูจะเป็นเพียงเศษเหล็กที่รอยคอยผู้สนใจที่จะมีโอกาสระลึกนึกถึง ความยิ่งใหญ่ของมันในอดีต แม้จะน้องลงทุกที ๆ ก็ตาม